تزیین سفره افطار - آکاایران

سفره آرایی و میوه آرایی - تزیین سفره افطار

تزیین سفره افطار

 

تزیین سفره افطار

 

تزیین سفره افطار

 

تزیین سفره افطار

 

تزیین سفره افطار

 

تزیین سفره افطار

تزیین سفره افطار

 

تزیین سفره افطار

تزیین سفره افطار

تزیین سفره افطار

آثار و فوايد روزه

مهم ترين اثر روزه بعد تربيتي آن است. روزه روح آدمي را لطيف و اراده انسان را «قوي» و غرائز او را «تعديل» مي کند.
از مرتاضان، که از خودداري هاي مخصوص به تطهير روح مي پردازند، گرفته تا صوفيان، که چله نشينند و امساک از اصول آنها است، و عارفان که مي گويند: «اندرون از طعام خالي دار تا در او نور معرفت بيني.» همگي نقش محوري روزه در خودسازي و تهذيب نفس را باور دارند؛ زيرا روزه، تمرين مقاومت و آمادگي روحي در خودسازي اخلاق و تهذيب نفس بر دو پايه استوار است:
الف) تخليه؛ يعين پاکسازي و تصفيه ي روح از عادات ناپسند و آلودگي هاي مادي که مقدمه ي آن شناخت صفات پسنديده و ناپسند است.
ب) تحليه؛ يعني آراستن نفس به صفات پسنديده و مطلوب انساني، مانند تقوا که از حکمت هاي روزه است « لعلکم تتقون.»(1)
روزه بستر مناسبي براي ايجاد تقوا فراهم مي سازد. افرادي که ساليانه، يک دوره يک ماهه اي را براي مبارزه با خواسته هاي دروني مي گذرانند، از آمادگي رزمي و دفاعي بيشتري برخوردارند. پيامبر اکرم (ص) شکم چراني و شهوت جنسي را از جمله سه امري برشمرد که پس از خويش، براي امتش نسبت به آنها بيمناک بود.
و نيز از کلام گوهر بار آن حضرت است که فرمود: «اولين چيزهايي که موجب گرفتاري انسان در آتش جهنم است، دهان (ابزار گناهان فراوان)، و فرج (ابزار شهوت جنسي) است.»
روزه دار بايد در حال روزه با وجود گرسنگي و تشنگي از غذا و آب، از بعضي لذات هم چشم بپوشد و عملاً ثابت کند که همچون حيوان، در بند اصطبل و علف نيست. او مي تواند کنترل امور نفس سرکش را به دست بگيرد و با تمرين هاي پيگير و خستگي ناپذير از وسوسه هاي دشوار شکم و شهوت بگذرد و بر هوس ها و شهوات خود مسلط گردد.
در حقيقت بزرگترين فلسفه ي روزه همين اثر تربيتي و معنوي آن است. انساني که انواع غذاها و نوشابه ها را در اختيار دارد و هر لحظه که تشنه و گرسنه شد به سراغ آن مي رود، مانند درختاني است که در پناه ديوارهاي باغ بر لب نهرها مي رويند، اين درختان نازپروده، بسيار کم مقاومت و کم دوامند. اگر چند روزي آب از پاي آنها قطع شود، پژمرده شده و خشک مي شوند؛ اما درختاني که در لابه لاي صخره ها در دل کوه ها و بيابان ها مي رويند و در همان اوان رشد، همواره با طوفان هاي سخت، آفتاب سوزان، سرماي زمستان و با انواع محروميت ها دست و پنجه نرم مي کنند، بسيار محکم و بادوام هستند.
روزه، آدمي را از عالم حيوانات جدا کرده و به جهان فرشتگان مي برد.
اگر پيامبر اسلام (ص) مي فرمايند: «الصوم جنه من النار؛ روزه سپري است در برابر آتش دوزخ.» (2) اشاره به همين موضوع است.
يعني روزه موجب غفران و آمرزش گناهان و معاصي انسان است، که به وسيله روزه نجات از آتش جهنم و عقوبت پروردگار حاصل مي شود.
در روايت آمده که امام علي (ع) از پيامبر اکرم (ص) پرسيدند: چه کنيم که شيطان از ما دور شود؟ حضرت فرمود: «الصوم يسود وجهه و الصدقه تکسر ظهره و الحب في الله و المواظبه علي العمل الصالح يقطع دابره و الاستغفار يقطع و تينه؛ روزه روي شيطان را سياه مي کند و انفاق در راه خدا پشت وي را مي شکند و دوست داشتن به خاطر خدا و مواظبت بر عمل نيک، دنباله او را قطع مي کند و استغفار رگ قلبش را قطع مي کند.»(3)
روزه دار روحيه ي تقوا را در خود زنده مي کند و اين مراقبت ثمربخش در ماه مبارک رمضان و در حال روزه بسيار آسان تر است چرا که گرسنگي و تشنگي و ديگر محدوديت هاي روزه شعله هاي سرکش غرايز حيواني و هوس ها را تا حد چشمگيري خاموش مي سازد و حتي اگر موقت هم باشد گريبان عقل و جان را از چنگال شهوت رها مي سازد و براي روزه دار زمينه آمادگي براي تمرين تقوا و پرهيزگاري فراهم مي شود و با مراقبت و تمرين پيايي در يک ماه نيروي بازدارنده از گناه در او به وجود مي آيد و خصلت خودداري در او ريشه مي گيرد و رشد مي کند و او با گذراندن اين برنامه يک ماهه توفيق مي يابد که پس از يک ماه روزه نيز پرهيزگار باقي بماند. بدين ترتيب به مقام پر ارج تقوا که به تعبير قرآن و فرموده پيشوايان معصوم ما کرامت انسان بدان وابسته است براي هميشه نائل آيد.

نقش روزه در تقويت اراده
 
انسان با روزه داري که، امساک در خوردن و آشاميدن و خودداري از برخي چيزهاي ديگر است در واقع با خواهش هاي خويش مي جنگد و در برابر غرايز خود مقاومت مي کند، تمرين اين عمل، اراده و تصميم را در انسان نيرومند مي سازد و جان را از قيد حکومت و سلطه هوس ها و خواهش ها مي رهاند. پيشوايان اسلام فرموده اند: «افضل الناس من جاهد هواه و اقوي الناس من غلب هواه؛ بهترين مردم کسي است که با هواي نفس مبارزه کند و نيرومندترين آنان کسي است که بر آن پيروز شود.»(4) پس روزه دارن بهترين مردمند چرا که با خواسته هاي نفساني مبارزه مي کنند و اگر با مراقبت و کوشش از روزه ي خويش بتوانند بر نفس خود مسلط شوند، از نيرومندترين مردم نيز خواهند بود.
ماه رمضان زمان مخصوصي است که بهترين فصل براي تربيت و تقويت ايمان و اراده مي باشد حضرت زهرا (س) در ضمن خطبه اي که در مسجد پيامبر (ص) ايراد نمود، فرمود:
«و الصيام تثبيتا للاخصلاص؛ (علل الشرايع، ص 236)
و روزه را خداوند قرار داد براي ثبات و استواري در اخلاص.»
شخص روزه دار، در درجه اول با مقاومت در برابر نيرومندترين خواسته هاي طبيعي و غريزي خود از خوردن و آشاميدن و غيره، اراده خود را محکم و تقويت مي نمايد و مهم ترين عادت هاي خويش را ترک و بر شهوات نفس خود مستقلاً حکومت مي کند. روزه روح و باطن انسان را از خواهش هاي ناشايسته پاک مي گرداند و صيقل مي دهد و صفاي باطن مي آورد زيرا وقتي شکم انسان از غذاها خالي شد. پرهيزگاري، امانت داري، صداقت و خلاصه انسانيت او تقويت شده و نور ايمان در قلب او تجلي مي کند.
حضرت عيسي بن مريم (ع) فرمود:
«يا معشر الحواريين جوعوا بطونکم لعل قلوبکم تري ربکم؛ (سفينه النجات، ج1، ص 180)
اي حواريين خالي نگه داريد شکم هاي خود را شايد پروردگار خود را از راه دل ببينيد.»

روزه و صبر
 
«صبر» از خصائلي است که در اخلاق اسلام بر آن بسيار تأکيد شده است، انسان مسلمان در زندگي فردي و اجتماعي خويش در راه هدف هايي مبارزه مي کند و با مشکلاتي نيز روبه رو است. بدون خصلت صبر، پيروزي بر مشکلات و رسيدن به هدف ها آسان نيست. صبر و مقاومت بر نيروي پايداري انسان مي افزايد و اراده را توانا مي سازد. هيچ جامعه اي اگر تحمل ناگواري ها را نداشته باشد، بر مشکلات مختلف و بر دشمنان خويش نمي تواند پيروز گردد. با صبر و مقاومت است که مي توان به پيکار ستمگران رفت و دست استعمارگران را کوتاه نمود و روزه به ويژه در روزهاي گرم و طولاني تابستان که فشار تشنگي طاقت فرسا مي شود، - به طور چشمگيري به انسان صبر و مقاومت مي بخشد و تحمل رنج و سختي را بر آدمي آسان مي سازد.
قرآن کريم با توجه به همين اثر، از روزه به صبر تعبير کرده است: و استعينوا بالصبر و الصلوه... از صبر (روزه) ... و از نماز کمک بگيريد... .
امامان معصوم ما (ع) «صبر» را در اين آيه به روزه تفسير کرده اند و پيامبر گرامي (ص) نيز ماه رمضان را ماه صبر ناميده اند: «شهر الصبر و ان الصبر ثوابه الجنه؛ (رمضان) ماه صبر است و پاداش صبر بهشت است.»(5)

روزه و قناعت
 
اسلام بر خلاف مکاتب مادي شرق و غرب، دنيا و نعمت هاي مادي آن را وسيله اي براي تکامل معنوي و رسيدن به سعادت جاويد مي داند و به همين دليل فرهنگ اسلام فرهنگ لذت جويي و مصرف نيست بلکه فرهنگ قناعت و ايثار است. در روش هاي مادي تن آدمي و خور و خواب آن اصالت دارد و حرص و آز براي برخورداري بيشتر گريبانگير افراد است و در اسلام اصالت با معنويت انسان است و قناعت و ايثار و فداکاري از راههاي وصول به مراتب بلند انسانيت محسوب مي شود.
روزه، فريضه اي است که مسلمانان را از غرقه شدن در مادي گرايي و حرص و آز براي لذت هاي مادي و مسابقه براي مصرف و تن پروري مي رهاند و به او مي آموزد که به فکر ديگران باشد و بر خواهش هاي جسماني خويش مسلط گردد و به مصرف به مقدار نياز قناعت ورزد و از اسراف و تبذير بپرهيزد. روزه به مسلمانان مي آموزد که با کم هم مي توان زيست و حرص و طمع فقط غرق شدن در ماديات و انحراف از معنويات است و براي زيستن لازم نيست که با همه وجود به تن و لذت هاي آن پرداخت.

آثار اجتماعي اخلاقي روزه
 
نظام طبقاتي و فاصله ي زياد ميان تهيدستان و مرفهين، يکي از عوامل نارضايتي در نظام و اجتماع است. به هر ميزان فاصله ي طبقاتي، عميق تر گردد، ناهنجاري هاي اجتماعي و مفاسد اخلاقي بيشتر مي شوند و گروه تهيدست به واسطه هاي فشارهاي اقتصادي و محروميت هاي اجتماعي نسبت به توانگران، دچار حس حسد و کينه مي شوند تا آنجا که کار به خشونت هاي اجتماعي مي رسد.
شريعت حيات بخش اسلام با تکيه بر اصل «عدالت اجتماعي»، نهايت تلاش و کوشش را در تنظيم روابط جامعه به کار برده و از آنجا که طبيعت بشر به واسطه استعدادها و توانمندي هاي فردي، مختلف است، همواره در حال تلاش بوده تا با جعل احکام و دستورهاي گوناگون، آن اختلاف طبيعي را نيز به حداقل برساند، از جمله اين احکام، «روزه» است. که شرايطي را پديد مي آورد تا ثروتمندان با درک موقعيت محرومان، فشارهاي اقتصادي و رنج هاي اجتماعي آنان را درک کنند و کاهش دهند و با اين اقدام، جامعه را از پريشاني و نارضايتي، پاک مي سازد و روحيه برادري و همگرايي را در آنان به وجود مي آورد. هنگامي که «هشام بن حکم» از امام صادق (ع) فلسفه روزه را مي پرسد، حضرت مي فرمايد:
«به راستي خداوند روزه را واجب کرد، تا به وسيله آن بين تهيدستان و ثروتمندان برابري ايجاد کند و ثروتمندان هرگز درد گرسنگي و فقر را احساس نکرده اند و هرگاه [خوردني و آشاميدني] را اراده نموده اند برايشان ميسر بوده است، پس خداوند متعال «روزه را واجب نمود» تا بين بندگانش از فقير و غني، مساوات و برابري به وجود آورد (هر دو گروه رنج گرسنگي و تشنگي را بکشند) سرمايه داران مسلمان گرسنگي و درد فقيران را لمس نمايند تا بر آنان شفقت ورزند و ترحم کنند.» (6)
پيشوايان گرامي دين، در روايات و ادعيه اسلامي ماه رمضان را ماه مواسات ناميده اند. از نتايج بارز روزه برانگيختن حس همدردي نسبت به مستمندان و همنوعان تنگدست است، آنان که زندگي آسوده اي دارند و رنج فقر و طعم گرسنگي را نچشيده اند، ممکن است از حال مستمندان غافل بمانند و روزه وسيله اي است که آنان را از غفلت مي رهاند و رنج مستمندان را به ياد آنان مي آورد تا به دستگيري فقيران همت گمارند و به درد دل آنان برسند.
يکي از آثار و برکات اخلاقي و معنوي روزه اين است که انسان با گرسنگي و تشنگي، به ياد گرسنگي و عطش روزه قيامت مي افتد و تصميم مي گيرد براي روز قيامت توشه اي آماده کند روز قيامت گرماي طاقت فرسا دارد. و همگي در آن روز از شدت گرما عرق ريزان و تشنه مي شوند.
پيامبر اکرم (ص) در «خطبه شعبانيه» مي فرمايد: «با گرسنگي و تشنگي خويش در روزه رمضان به ياد گرسنگي و تشنگي روز قيامت باشيد.»(7)
کسي که روزه مي گيرد و تممي روز را با وجود اينکه به انواع خوردني ها و آشاميدني ها دسترسي دارد، در عين حال امساک مي کند، جز اخلاص به پيشگاه حق تعالي غرضي ديگر ندارد و کسي که به پيشگاه خداوند متعال اخلاص ورزد، مورد قبول درگاه خدا مي شود.

آثار بهداشتي و درماني روزه
 
روزه، افزون بر فوائد تربيتي و اجتماعي فوائد بهداشتي نيز دارد. روزه تمام دستگاه هاي بدن را از خستگي مدام رها مي سازد، عمر را طولاني مي کند، به جسم نشاط تازه اي مي بخشد و آدمي را از کسالت و سستي در مي آورد، از بيماري و دردها آزاد مي سازد و چاقي زياد را از بين مي برد.
روزه سبب مي شود که ذخاير مخصوص گليکوژن يا چربي بدن از نقاط مختلف برداشته شوند و به مصرف سوخت و ساز داخلي برسند و مسلم است که بدن در حال روزه ابتدا چربي هاي زير جلدي را به مصرف رسانده و به تدريج نوبت به چربي هاي احشا مي رسد.
دکتر «الکسيس کارل» در کتاب «انسان، موجود ناشناخته» مي نويسد: «با روزه داري، قند خون در کبد مي ريزد و چربي هايي که در زير پوست ذخيره شده اند و پروتئين هاي عضلات و غدد و سلول هاي کبدي آزاد مي شوند و به مصرف تغذيه مي رسند.»
وي مي گويد: «لزوم روزه داري در تمام اديان تأکيد شده است. در روزه، ابتدا گرسنگي و گاهي نوعي تحريک عصبي و بعد ضعفي احساس مي شود، ولي در عين حال، کيفيات پوشيده اي که اهميت زيادي دارند، به فعاليت مي افتند و بالاخره تمام اعضا، مواد خاص خود را براي نگهداري و تعادل محيط داخلي و قلب، قرباني مي کنند و به اين ترتيب روزه تمام بافت هاي بدني را مي شويد (خانه تکاني مي کند) و آنها را تازه مي کند.»
دکتر «ژان فرموزان» روش معالجه با روزه را، به شست و شوي اعضاي بدن تعبير مي کند، که در آغاز روزه داري، زبان باردار است، عرق بدن زياد است، دهان بدبو است و گاه آب از بيني راه مي افتد، که همه اينها علامت شروع شست و شوي کامل بدن است. پس از سه چهار روز بو برطرف مي شود، اسيد اوريک ادرار کاهش مي يابد و شخص احساس سبکي و خوشي خارق العاده اي مي کند. در اين حال اعضا هم استراحتي کافي دارند.
دکتر «تومانياس» درباره فوائد بهداشتي روزه داري مي نويسد: «فايده بزرگ کم خوردن و پرهيز نمودن از غذاها در مدت کوتاه، آن است که چون معده و طول مدت يازده ماه مرتب پر از غذا بوده، در مدت يک ماه روزه داري مواد غذايي خود را دفع مي کند و همين طور کبد که براي هضم غذا مجبور است دائماً صفراي خود را مصرف کند، در مدت سي روز ترشحات صفراوي را صرف حل کردن باقيمانده غذاي جمع شده خواهد کرد. دستگاه هاضمه در نتيجه کم خوردن غذا، اندکي فراغت حاصل نموده و رفع خستگي مي نمايد. روزه، يعني کم خوردن و کم آشاميدن در مدت معيني از سال و اين بهترين راه معالجه و حفظ تندرستي است، که طب قديم و جديد را از اين جهت متوجه خود ساخته است. به ويژه امراضي که بر دستگاه هاضمه، بخصوص کليه و کبد عارض مي شود و توسط دارو نمي تواند آنها را درمان کرد، روزه به خوبي معالجه مي نمايد. چنانچه بهترين دارو براي برطرف ساختن سوء هاضمه نيز روزه گرفتن است. بيماري مخصوص کبد نيز که موجب يرقان مي گردد، بهترين طريق درمانش همانا روزه گرفتن است؛ زيرا ايجاد اين امراض اغلب اوقات به واسطه خستگي کبد است که در هنگام زيادي عمل و فعاليت نمي تواند صفرا را از خود بگيرد.»
دکتر «گوئل پا» فرانسوي مي گويد:
«چهار پنجم بيماري ها از تخمير غذا در روده ها ناشي مي شود که همه با روزه اصلاح مي گردد.»
دکتر «آلکسي سوفورين» مي نويسد: «جسم به هنگام روزه به جاي غذا از مواد باقيمانده در بدن استفاده کرده و آنها را مصرف مي کند و بدين وسيله مواد کثيف و عفوني اي که در جسم است و ريشه و خميره بيماري ها از آنهاست، از بين مي رود، روزه سبب بهبودي همه بيماري ها است. بنابراين، شايسته است که جسم خود را به وسيله روزه، نظيف و پاکيزه کنيد.»
بيماري هايي را که اين دانشمندان توانسته اند به وسيله روزه معالجه نمايند به قرار ذيل است: «نوراستني، التهاب معده، التهاب حنجره، سفليس، سل، درد چشم، زکام مزمن، درد سينه، نفخ و ورم ريه ها، بيماري هاي عصبي، لرزش اندام، استسقاء، فلج، کم خوني، اضطراب روحي، ضعف عمومي بدن، بيماري کبد، مالاريا و بالاخره تضعيف غده هاي سرطاني و ترک اعتياد.»
دکتر «کاريو» آمريکايي مي نويسد: «هر شخص بيمار بايد در سال مدتي از غذا پرهيز کند؛ زيرا مادامي که غذا به تن مي رسد، ميکروب ها در حال رشدند، ولي هنگامي که از غذا پرهيز شود، ميکروب ها رو به ضعف مي روند.»
وي همچنين مي افزايد: «روزه اي که اسلام واجب کرده است، بزرگترين ضامن سلامتي تن است.»
روزه کمک شاياني به بهبود عوارض برخي بيماري ها است، نظير:
1- هنگامي که نارسايي هاي معده و روده، بيمار را دچار دل دردهاي شديد مي کند.
2- زماني که بر اثر پرخوري و کم حرکتي، وزن بدن زياد مي شود.
3- در بيماران مبتلا به فشار خون.
4- در بيماري قند.
از مطالب ياد شده درباره فايده بهداشتي درماني روزه درمي يابيم که امروزه در علم پزشکي به اثبات رسيده که عامل بسياري از بيماري ها زياده روي در خوردن و آشاميدن و عدم رعايت بهداشت تغذيه است.
پيام آور بزرگ اسلام، پيامبر اکرم (ص) قرن ها پيش، اين مطلب را در کلامي ژرف چنين فرمود: معده، خانه تمام دردهاست و پرهيز و امساک بالاترين داروهاست.
همچنين ايشان فرموده اند: «روزه بگيريد تا سالم بمانيد.» (8) و نيز در روايات بسياري پيشوايان گرامي اسلام فرموده اند: «معده آدمي خانه بيماري هاي اوست و پرهيز از غذا درمان آن است.»
با روزه و امساک مي توان بيماري ها را بهبود بخشيد و معالجه کرد. البته در صورتي که با اعتدال و به دور از هر گونه زياده روي باشد و در هنگام سحر و افطار در خوردن و آشاميدن افراط نشود.
متأسفانه برخي افراد شکم پرست که از روزه گرفتن دوري مي کنند، با استدلال هاي نادرست به دنبال مضر دانستن روزه هستند. آنها معتقدند که: «روزه موجب زخم معده مي شود.» که البته اين باور اشتباهي است زيرا روزه باعث استراحت معده است و در حال روزه اسيد معده به جاي غذا به وسيله صفرا خنثي مي شود و هيچ گونه زخمي ايجاد نمي گردد.

آثار عرفاني الهي روزه
 
در حديث قدسي آمده: که خداي تعالي فرمود: از ميان اعمال و عبادات فرزندان آدم، فقط «روزه» براي من است و من پاداش روزه ام.(9)
اين روايات را شيعه و سني البته با اندکي اختلاف نقل کرده اند و وجه اينکه روزه براي خداي متعال است، اين است که تنها عبادتي است که از امور عدمي تشکيل مي شود، به خلاف عبادات ديگر، از قبيل نماز، و حج و امثال آن، که از امور وجودي هم در آنها دخالت دارند، و روشن است که فعل وجودي نمي تواند محض و خالص در اظهار عبوديت عبد و ربوبيت خداي متعال باشد؛ زيرا خالي از نقايص مادي و آفت محدوديت و اثبات انانيت نيست، و ممکن است در انجام آن قصد غير خدا؛ (ريا) نيز به ميان آيد، و سهمي از آن را براي غير خدا انجام دهد، چنان که در موارد ريا و سمعه و سجده براي غير خدا اين آفات مشاهده مي شود، به خلاف عملي که همه آن نفي است، يعني روزه که عبارت است از نخوردن، ننوشيدن، و ترک بسياري از مشتهيات ديگر که صاحبش خود را بالاتر از اسارت در برابر ماديات مي بيند، و با خويشتن داري خود را از لوث شهوات نفس پاک نگه مي دارد، و اين امور عدمي چيزي نيست که غير خدا هم سهمي از آن داشته باشد؛ زيرا امري است تنها ميان بنده و پرودگارش (پنهان از چشم ديگران است) و طبعاً کسي جز خدا از آن باخبر نمي شود.
و اينکه فرمود: «و انا اجزي به » اگر واژه «اجزي به» را به صيغه معلوم بخوانيم، يعني من جزاي آن را مي دهم، آن وقت دلالت مي کند بر اينکه در دادن اجر به بنده، کسي ميان او و خدا فاصله و واسطه نمي شود، همان طور که بنده هم در بندگي و عبادت خدا به وسيله روزه کسي را دخيل قرار نداد، و نگذاشت کسي از روزه درايش با خبر شود، چنان که درباره صدقه آمده است: صدقه را تنها خدا مي گيرد، و بين صدقه دهنده و خدا کسي واسطه نيست، و در قرآن کريم نيز آمده: «و ياخذ الصدقات؛ و فقط خداوند مي گيرد صدقات را.»(10)
و اما اگر «أجزي به» را به صيغه مجهول بخوانيم، معنايش اين مي شود: خود من (خدا) جزاي روزه قرار مي گيرم.
علامه طباطبايي (ره) درباره اين حديث مي نويسد: در اين صورت کنايه از نزديکي روزه دار به خداي تعالي است. بر سالکان حق اهل تحقيق پوشيده نيست که اين حديث شريف داراي معناي بلندي است که سزاوار بود دانشمند بزرگواري چون علامه طباطبايي درباره آن سخن مي گفت. ولي به هر حال درک معناي اين حديث بسيار مشکل است؛ زيرا تساوي ميان کالا و بهاي آن از بديهيات عقلايي است و درباره پاداش اعمال بندگان، هر چه خداوند عطا فرمايد، تفضل است و کسي از او حق مطالبه ندارد. از اين رو، معقول است حق تعالي، عدل جان انسان را، فردوس برين، قرار دهد، آنگونه که فرموده است: «خداوند از مؤمنان جان ها و اموال شان را خريداري مي کند که [در برابرش] بهشت براي آنان باشد...» يا درباره روزه داران آمده است، که باب مخصوصي در بهشت دارند، «ان للجنه بابا يدعي الريان لايد خل منه الا الصائمون».
به هر حال معناي اينکه خداوند متعال پاداش روزه دار است، «من پاداش روزه ام اين است که من خود را به روزه دار مي دهم؛ خودم را به او مي دهم، يعني او را خدايي مي کنم و اين، همان است که در روايت آمده است که اخلاق تان را خدايي کنيد. (تخلقوا باخلاق الله) يعني انسان «خدا گونه» شود. چنانکه در حديث قدسي آمده است: «... وقتي بنده ام در اثر عبادت و کارهاي شايسته به من نزديک شود، او را دوست خواهم داشت و در نتيجه آن، من چشم او مي شوم که به توسط من مي بيند و زبان و دست او هستم، به طوري که او به توسط من مي گويد و مي گيرد.»
شايان ذکر است که روزه اي اين پاداش را دارد که تمام اعضا و بدن و قلب آدمي صائم (روزه دار) باشد. در اين صورت شخص به گونه اي از ماديات فاصله مي گيرد و با عالم عقل که نزديکترين موجود به خداست نزديک مي شود، تا جايي که فاني در اراده خدا مي گردد و به مبدأ مطلق اتصال مي يابد و به مقام صائمين واقعي (خواص الخواص) مي رسد.
امير مؤمنان علي (ع) نيز به همين مرتبه اشاره مي فرمايد: «صيام القلب عن الفکر في الاثام افضل من صيام البطن عن الطعام؛ روزه دل از انديشه ي گناهان برتر از روزه شکم از خوردن و آشاميدن است.»(11) و البته اين بدان معنا نيست که ظاهر روزه و امساک از خوردن و آشاميدن را رها کنيم بلکه لازم است به آن اکتفا ننماييم و همراه با آن بکوشيم که به نتايج معنوي روزه نيز برسيم.

پي‌نوشت‌ها:
 

اخبار سلامت
چند نکته‌ تغذیه ‌ای برای روزه‌ داری

این روزها مسلمانان سراسر دنیا پای سفره های نورانی افطار و سحر می نشینند تا از برکات آن بهره ببرند و تنی به دریای رحمت الهی بزنند. توجه داشته باشید روزه داری نیز اصول خود را دارد.
برای همه ی آن هایی که در این روزهای بلند تابستانی از خوردن و آشامیدن خودداری می کنند و دل به رحمت الهی می سپارند توصیه می کنیم با رعایت این اصول سلامت خود را تضمین کنند.                                      
هدف ما از روزه گرفتن در ماه مبارک رمضان علاوه بر اجر معنوی آن، بهره بردن از منافع جسمانی و روانی این ماه مبارک است. البته چندسالی است به دلیل مصادف شدن با روزهای گرم و طولانی تابستان دارای حساسیت و تحمل بیشتری است که با یک برنامه تغذیه ای درست هنگام افطار و سحر می توانیم بدون هیچگونه مشکلی از مزایای آن بهره ببریم و به مشکلاتی مانند ضعف بدنی، افت فشار، تشنگی و گرسنگی نیز دچار نشویم.

رعایت راهکارهای ساده تغذیه ای در افطار و سحر می تواند روزه داران را به منظور دریافت منافع بدنی و تسهیل بهره مندی از مزایای روحانی این ماه مبارک یاری کند زیرا یک فرد بیمار به درستی نمی تواند از برکات ماه رمضان فیض ببرد.
تغذیه ی درست و سالمی داشته باشید :                                    
      همان سه وعده را میل کنید درست است که روزه با اذان صبح شروع می شود با این حال روزه داران باید در طول بیست و چهار ساعت سه وعده ی غذایی (البته سبک) داشته باشند: اولین وعده قبل از اذان صبح، دومین وعده هنگام افطار و سومین وعده را 2 تا 3 ساعت بعد از افطار میل کنید. اگر در منزل هستید و امکان استراحت دارید بعد از ظهر حتما بخوابید تا انرژی و قدرت برای ادامه ی روز را کسب کنید. توجه داشته باشید که سر افطار لازم نیست غذای سنگین بخورید. می دانیم که روزها بلند است و گرسنگی اذیت می کند. اما خوردن غذای زیاد و سنگین بعد از ساعت ها گرسنگی، بدن را بهم می ریزد و علاوه بر این باعث ایجاد اختلالاتی در خواب می شود.

توصیه هایی برای ماه مبارک رمضان :

1. برای اینکه کمتر هنگام روزه داری تشنه شوید بهتر است در برنامه غذایی سحری از خوردن غذاهایی مثل انواع کوکو، بادمجان، سوسیس و کالباس، سس مایونز و سیر و پیاز و همچنین غذاهای چرب و پرنمک که سبب تشنگی زیاد در طول روز می شود پرهیز کنید.

2.سعی کنید از غذاهای آب پز شده و خورشت های آبدار و کم نمک استفاده کنید.

3. خوردن مواد شیرین مانند زولبیا و بامیه هنگام سحر سبب افت سریع قند خون و احساس گرسنگی در طول روز می شود.

4.بعد از خوردن سحری، بهتر است هنگام مسواک زدن برای کاهش تشنگی و خشکی دهان، از حجم کمتری خمیر دندان استفاده کنید.

5.  سعی کنید در ماه رمضان میوه های آبدار و سبزیجات بیشتری مصرف کنید تا در طول روز دچار تشنگی نشوید.

6 .  زمان افطار بسیار مهم است. مواد غذایی سالم را در اولویت برنامه ی غذایی تان قرار دهید. لطفا شیرینی جات را از خود دور کنید. خودتان که می دانید منظورمان چیست؟ همان زولبیا و بامیه های شیرین و چرب. خوردن زیاد مواد غذایی شیرین برای افطار شما را سیر نخواهد کرد و بدن را به هم خواهد ریخت. حتما به فکر تأمین ویتامین های بدنتان باشید. از مصرف میوه، سبزیجات و به ویژه قندهای آرام (دیر جذب) مثل غلات و نان کامل غافل نشوید.

7.  هنگام افطار از آغاز کردن غذا با آب سرد ، نوشابه و مانند اینها خودداری کنید بهتر است هنگام افطار از مخلوط آبلیموی تازه با آب یا چای کمرنگ یا شربت خاکشیر به جای قهوه و چای پر رنگ استفاده کنید.

8. خوردن 8 تا 12 لیوان آب از افطار تا هنگام سحر سبب می شود تا شما در طول روز کمتر دچار تشنگی شوید.

9 برای اینکه بعد از خوردن افطار و سحری دچار سوزش معده و ترش کردن نشوید بهتر است از غذاهای سبک و کم چرب استفاده کنید. در ضمن مایعات را پس از اتمام غذا بخورید و بلافاصله بعد از خوردن سحری به رختخواب نروید.

10. بهتر است افطار خود را با یک استکان آب ولرم یا یک فنجان شیر و عسل باز کنید و از خوردن غذا و شیرینی جات فراوان هنگام افطار بپرهیزید تا دچار سنگینی و مشکلات معده نشوید. سبزی را در افطار میل کنید. از آشامیدن آب فراوان در وسط غذا خودداری کنید. نوشیدن آب در وسط غذا سبب رقیق شدن شیره گوارشی و اختلال در هضم می شود .

11. سعی کنید وعده های غذایی مانند پلو و خورشت را دو ساعت بعد از افطار میل کنید تا هضم آن آسان باشد.

12. برای جلوگیری از بروز یبوست و مشکلات روده، بعد از خوردن افطار آلو و انجیر خیس شده و میوه هایی همچون گلابی، هلو و هندوانه میل کنید.

13. ورزش سبک و پیاده روی بعد از افطار به هضم غذا و جلوگیری از یبوست کمک زیادی می کند.

14. وعده سحری را به هیچ عنوان حذف نکنید زیرا ادامه دادن به این روال در طول ماه رمضان سبب افت بدنی و تحلیل عضلانی خواهد شد.

15. نان و پنیر کم نمک با سبزی یا گردو با یک لیوان شیر از بهترین خوردنی ها برای سحر محسوب می شود زیرا علاوه بر حجم سبک دارای قوت بسیار است.

16. برای اینکه در طول روز کمتر تشنه شوید بهتر است علاوه بر خوردن آب فراوان در فاصله افطار تا سحر، از کربوهیدرات هایی همچون نان و غلات و ماکارونی سبوس دار در وعده افطار و سحر استفاده کنید. این مواد سبب می شود گلیکوژن بدن در حد نرمال حفظ شده و فرد کمتر دچار تشنگی شود.

تغذیه نوجوان :
*به تغذیه‌ی نوجوانان و تحرک ‌آن‌ها در طول روز باید توجه خاص شود، چرا که دریافت ناکافی مواد غذایی می‌تواند به رشد و نمو آن‌ها لطمات جبران ناپذیری وارد کند. فعالیت شدید که منجر به مصرف انرژی زیاد و هم‌چنین تعریق فراوان در طی روز شود، می‌تواند به سوء تغذیه ی خفیف تا شدید منجر گردد. بنابراین به دختران خردسال (مثلاً 12- 9ساله) و حتی به نوجوانانی که در معرض خطر کم‌تری قرار دارند و به تمام بیماران و حتی افراد به ظاهر سالمی که روزه داری منجر به تشدید عوارض بدنی از جمله ضعف فراوان در آن‌ها می‌شود، توصیه‌ اکید می‌شود که با مشورت با پزشک اقدام به روزه‌داری نمایند.
 
روزه چاقتان نکند!
 اگر فردی می خواهد با روزه داری وزن کم کند، باید به اندازه غذا بخورد و تا جای ممکن فعالیت فیزیکی داشته باشد . بعضی روزه داران می گویند در پایان ماه رمضان، چاق می شوند! وقتی روزه می گیریم، معمولا انرژی دریافتی بر انرژی مصرفی غالب می شود .  از سوی دیگر، بعد از آنکه چند روز روزه می گیریم، سوخت وساز بدن پایین می آید و وزن افزایش پیدا می کند ... برخی از غذاهای مخصوص این ماه مثل حلیم، زولبیا و بامیه نیز انرژی بالایی دارند، بنابراین اگر فردی می خواهد با روزه داری وزن کم کند، باید به اندازه غذا بخورد و تا جای ممکن فعالیت فیزیکی داشته باشد . برخی افراد می گویند روزه نمی گیرند چون ضعف می کنند اما دلیل ضعف، کم خوردن نیست و کم آبی بیشتر باعث ضعف می شود . اگر کسی کم وزن اما سالم است، می تواند با برنامه ریزی درست، دریافت غذایی خود را بین ساعت های افطار تا سحر بالا ببرد و روزه بگیرد . با آب ولرم افطار کنید بهتر است با مصرف آب ولرم به روزه داری پایان داد . یک شام سبک نظیر مرغ پخته یا ماهی تازه می تواند تا حدود زیادی به یک روزه دار کمک کند تا روزهایی همراه با سلامتی را پشت سر بگذارد .

چگونه می توان میزان تشنگی را در ساعات روزه داری کاهش داد؟
یکی از مشکلات روزه داران کاهش آب بدن آن هاست ، برخی افراد در فاصله افطار تا سحر مایعات زیادی می نوشند تا از تشنگی خود در طول ساعات روزه داری جلوگیری کنند این در حالی است که آب زیاد دفع می شود ، به منظور تامین آب کافی هنگام روزه داری لازم است موادی مصرف کنیم که به حفظ آب در بدن کمک کند  . بنابراین روزه داران می توانند از میوه و سبزی استفاده کنند . بنابراین میزان تشنگی را در ساعات روزه داری کاهش می دهند .
 
روزه خود را به هیچ وجه با آب سرد باز نکنید :
... بازکردن روزه با آب خیلی سرد آسیب شدیدی به معده و کبد رسانده و باعث ضعف و نقصان عملکرد دستگاه گوارش می شود ... برخی متخصصین طب سنتی با اشاره به روزه داری در فصل گرم سال اظهار می دارند : از آنجا که هوای گرم تابستان و روزه داری موجب کاهش آب بدن و دهیدراته شدن بدن  می شود بنابراین روزه داران در فاصله افطار تا سحر به اندازه مایعات بنوشند و از مصرف مقدار کافی میوه و سبزی جات غافل نشوند چرا که سبزی جات و میوه ها به لحاظ دارا بودن فیبر باعث آزاد شدن تدریجی آب در طول روز شده و در رفع عطش کمک کننده هستند ...همچنین با تاکید بر این که روزه داران از بازکردن روزه با آب سرد به شدت بپرهیزند می گویند : بازکردن روزه با آب خیلی سرد آسیب شدیدی به معده و کبد رسانده و در نتیجه دستگاه گوارش را ضعیف می کند  این متخصصین  توصیه می کنند : نوشیدن مایعات گرم اعم از چای یا آب جوش به همراه یک شیرینی طبیعی مانند کشمش یا یک عدد خرما بهترین روش برای باز کردن روزه است .

توصیه :
 روزه داران سعی کنند  بعد از گذشت یک ساعت از افطار یا در فاصله زمانی مناسب از خواب میوه مصرف کنند
  روزه داران در طول روز جهت کاهش عطش افشانه های آب به صورت بزنند و از رفتن در محیط های گرم و آفتاب شدید خودداری کنند .

التماس دعا - دفتر سلامت و تندرستی
 

ساحت‌های سه گانه روزه‌داری
در نیمه واپسین ماه شعبان به سر می‌بریم و عطر نزدیکی ماه مهمانی خدا را با همه جان خویش استشمام می‌کنیم.
به گزارش مجله شبانه باشگاه خبرنگاران، قلب هایمان را دلهره‌ای غریب و شیرین فرا گرفته، ‌دلهره‌ای برآمده از دل تردید، تردیدی اما نه درباره بیکرانگی مهر آن یگانه‌ای که به مهمانی‌اش خوانده شده‌ایم، نه،‌ تردید ما از او نیست که به صمیمیت دستانش ایمان داریم، تردید ما از خویشتن خویش است و از این‌که آیا امکان ادراک همه موهبت‌های این ماه پر برکت برای گنهکارانی چون ما میسر خواهد شد یا خیر؟ برای رهایی از این تردید و آماده کردن خود برای بهره‌گیری از این خوان نعمت گسترده دست به دامن معصوم و کلام هدایتگر او می‌شویم و از زبان مولا و شهید رمضان چنین می‌خوانیم:

«روزه قلب بهتر از روزه زبان است و روزه زبان بهتر از روزه بطن است.» (غررالحکم، ج 1، ص 417، ح 80)

همین کلام امام علی(ع) را محور اندیشه‌ورزی خود درباره این ماه قرار می‌دهیم و تلاش می‌کنیم از گذر آن راهی به سوی ادراک حقیقت روزه و مهمانی الهی بیابیم شاید که بتوانیم از برکت آن، جان خویش را صفا بخشیده و آماده روزه ورزی شویم. حضرت امیر در این سخن خویش از سه سطح معنوی متفاوت روزه و سه نوع از صیام صحبت می‌کنند؛ روزه بطن،‌ زبان و قلب. ایشان در عین رتبه‌بندی مراتب روزه‌داری هیچ کدام از این سطوح را مردود نمی‌شمارند و فقط از برتری سطحی نسبت به سطح دیگر سخن می‌گویند. گویی چنان است که انسان روزه‌دار باید از پایین‌ترین سطح آغاز کرده و در تلاش باشد که در یک سلوک معنوی خود را به بالاترین سطح و برترین مرتبه برساند. ما نیز در سیر بحث خود این نظام سلسله مراتبی را حفظ کرده و از نخستین مرتبه می‌آغازیم.

روزه بطن

روزه بطن، عام‌ترین سطح روزه‌داری است. همان است که در تمامی کتب احکام مشخصات و شرایط آن بیان شده است، نگاهداری شکم از خوردن و آشامیدن در محدوده مشخصی از روز با همه لوازم و شرایط بیرونی آن. در این مرتبه از روزه چنان که احادیث تصریح می‌نمایند،‌ ما نوعی تمرین معنوی در زمینه کسب توانایی برای غلبه بر نیاز‌های جسمانی و خاموش‌سازی موقتی آنها در جهت تقویت قوای روحانی انجام می‌دهیم. انسانی که در تمام طول سال برده شکم خود و احساس گرسنگی و تشنگی خویش بود با فروبستن دهان از آب و طعام از سحرگاه تا شامگاه یاد می‌گیرد چطور بر غرایز خود لجام بسته و آنها را بنده خود سازد نه این که خویش اسیری در چنگال آنها باشد.

اینها بعد فردی روزه بطن را نشان می‌دهد، اما روزه‌داری بطن دارای بعدی جامعه شناختی نیز هست. از منظر اجتماعی، انسان روزه دار با تجربه گرسنگی و تشنگی، حال قشر فقیر و مستضعف جامعه را که در طول سال به این محرومیت دچارند،‌ درک خواهد کرد. چنان‌که امام صادق(ع) می‌فرمایند: «خداوند روزه را واجب کرده تا به این وسیله دارا و ندار (غنی و فقیر) مساوی گردند.»

روزه زبان

در این مرتبه انسان روزه دار از سطح مبارزه با ابتدایی‌ترین غریزه انسان یعنی گرسنگی و تشنگی بالاتر می‌رود و با خواهش‌های نفسانی را می‌کند. در اینجا زبان نمادی است از همه گناهانی که در این سطح انسان به آن دچار خواهد شد. همان طور که بانوی بزرگ اسلام حضرت زهرا(س) می‌فرمایند: «روزه‏داری که زبان، گوش، چشم و جوارح خود را حفظ نکرده، روزه‏اش به چه کارش خواهد آمد؟»

در این مرحله جهاد روزه دار با معاصی و گناهان است گناهانی که جوارح بدن مرتکب آن می‌شوند، ‌گناهان زبان چون غیبت،‌ دروغ، تهمت،‌ گناهان چشم چون نظر به نامحرم،‌ گناهان دست و پا چون کسب مال حرام و رفتن به مجلس معصیت و.... این جهاد و مبارزه بسیار سخت تر از مبارزه مرحله پیش است؛ چرا که در ساحت روزه بطن، روزه‌دار با محرومیت موقتی از رسیدگی به غرایز خود مواجه است و امید دارد که بعد از طی زمان مشخص صیام بتواند تشنگی و گرسنگی خویش را پاسخ گوید؛ اما در سطح روزه‌داری زبان،‌ انسان باید بیاموزد که این دوره تمرینی مبارزه با امیال نفسانی را به همه زمان‌های پیش رویش امتداد بخشد.

روزه قلب

روزه قلب بالاترین سطح روزه داری است. سطحی که در آن روزه‌دار از مرتبه مسلمانی فراتر رفته و به ساحت ایمان و منزلت اولیاء الله نزدیک می‌شود. در این حال دیگر دغدغه روزه‌دار نه گناهان حقیر جوارح که سلوک معنوی و عارفانه در سپهر جان و قلب است. روزه‌دار از خلق گسسته و رو به حق دارد. همان‌‌طور که در مناجات شعبانیه از زبان اهل بیت چنین می‌خوانیم: الهی هب لی کمال الانقطاع إلیک.

بنابر این شرط ورود به ساحت روزه‌داری قلب چنان که مناجات شعبانیه که پیش درآمدی بر آماده‌سازی مومن برای ورود به ماه رمضان است، ‌می‌گوید، کمال انقطاع الی الله است. در این مقام انسان در میانه خلق، اما گسسته از آنها و پیوسته با خدای خویش است. اندک اندیشه‌ای از جهان ماده و فریب‌های آن او را درگیر خویش نمی‌سازد، زیرا قلب او همه سراسر ذکر خدا و اندیشه او گشته است. روزه‌دار در این حال حتی احساس گرسنگی و تشنگی جسمانی هم نمی‌کند،‌ چرا که گرسنگی و تشنگی روحانی و عطش و بی‌تابی او برای ادراک و احساس ملکوت تمام هستی‌اش را انباشته است.

حال که تصویری از سه مرتبه روزه‌داری یافتیم،‌ شایسته است تا فرصت باقی است خود را برای این طی طریق روحانی آماده سازیم. حرکت خود را از روزه بطن شروع کرده و در روزه زبان جهاد نماییم شاید که بتوانیم در گذر سال‌های رمضانی عمر خویش رایحه‌ای را نیز از روزه داری قلب در جان خود متجلی کنیم.

چگونه در پاداش روزه دیگران هم شریک شویم !

قالَ الصّادِقُ عليه السلام: مَنْ فَطَرَ صائِما فَلَهُ مِثْلُ أَجْرِهِ.

امام صادق عليه السلام فرمود: هركس روزه دارى را افـطار دهـد، براى او هم مثل اجر روزه دار است.

الكافى، ج 4، ص 68، ح 1

چمشه ای زلال برای رفع عطش روزه داران

امام علی علیه السلام : عـَلَيـْكـُمْ بـِكـِتـابِ اللّهِ، فـَاِنَّهُ الْحـَبـْلُ الْمـَتينُ وَالنُّورُ الْمُبينُ، وَالشِّفاءُ النّافِعُ وَالرِّىُّ النّاقِعُ وَالْعِصْمَةُ لِلْمُتَمَسِّكِ وَالنَّجاةُ لِلْمُتَعَلِّقِ؛

امام علی علیه السلام فرمود : تمسک كنيد به كتاب خداوند، زيرا اين كتاب طنابى است محكم و نورى است آشكار و شفايى است سـودمـند، و چشمه اى است سيراب كننده، نگهبان براى كسى است كه به او تمسک جويد و نجات براى كسى است كه به آن درآويزد.

نهج البلاغه: خ 155، ص 490

قفل سی روزه بر درهای جهنم !

پيامبر خدا صلى‏ الله‏ عليه‏ و‏ آله : إذا استَهَلَّ رَمَضانُ غُلِّقَتْ أبوابُ النارِ، وفُتِحَتْ أبوابُ الجِنانِ، وصُفِّدَتِ الشَّياطينُ؛

پيامبر خدا صلى‏ الله‏ عليه‏ و‏ آله : چون هلال ماه رمضان پديد آيد، درهاى دوزخ بسته گردد و درهاى بهشت گشوده شود و شياطين به زنجير كشيده شوند.

بحار الأنوار : 96/348/14

روزه داران عزیز مژده مژده !

قالَ الصّادِق عليه السلام: مَنْ صامَ لِلّهِ عَزَّوَجَلَّ يَوْما فى شِدَّةِ الْحَرِّ فَـأَصـابَهُ ظَمَـأٌ وَكَّلَ اللّه ُ بِهِ أَلْفَ مَلَـكٍ يَمْسَحُونَ وَجْهَهُ وَ يُبَشِّرُونَهُ حَتّى اِذا أَفْطَرَ.

امام صادق عليه السلام فرمود: هركس در روز بسيار گرم براى خدا روزه بگيرد و تشنه شود، خداوند هزار فرشته را مى گمارد تا دست به چهره او بكشند و او را بشارت دهند تا هنگامى كه افطار كند.

الكافى، ج 4، ص 64، ح 8؛ بحارالانوار، ج 93، ص 247

سفارش ویژه امام صادق علیه السلام در آستانه ماه رمضان

الإمامُ الصّادقُ عليه السلام : مِن وَصِيَّتِهِ لِولْدِهِ عِندَ دُخُولِ شَهرِ رَمَضانَ ـ : فاجهَدُوا أنفُسَكُم فإنّ فيهِ تُقسَمُ الأرزاقُ ، و تُكتَبُ الآجالُ ، و فيهِ يُكتَبُ وَفدُ اللّه ِ الذين يَفِدُونَ إلَيهِ ، و فيهِ ليلةٌ العَمَلُ فيها خَيرٌ مِن العَمَلِ في ألفِ شَهرٍ.

امام صادق علیه السلام هنگام حلول ماه رمضان ـ فرمود : جان هاى خود را به تلاش و كوشش وا داريد ؛ زيرا در اين ماه روزى ها قسمت و اجل ها نوشته مى شود و در آن نام هاى ميهمانان خدا كه بر او وارد مى شوند ، نوشته مى گردد . در اين ماه شبى هست كه عمل (عبادت) در آن از عمل (عبادت) هزار ماه بهتر است.

[بحار الأنوار : 96/375/63 ]

ارزش روزه 3 روز آخر ماه شعبان

قالَ الصّادِقُ عليه السلام: مَنْ صامَ ثَلاثَةَ أَيّامِ مِنْ اخِرِ شَعْبانَ وَ وَصَلَها بِشَهْرِ رَمَضانَ كَتَبَ اللّه ُ لَهُ صَـوْمَ شَهْـرَيْنِ مُتَتـابِعَـيْنِ.

امام صادق عليه السلام فرمود: هركس سه روز آخر ماه شعبان را روزه بگيرد و به روزه ماه رمضان وصل كند، خداوند ثواب روزه دو ماه پى در پى را برايش محسُوب مى كند.

وسائل الشيعه، ج 7، ص 375، ح 22

عشق به اهل بیت (علیهم السلام)دست خود ما نیست!

امام باقر علیه السلام : إنّي لَأَعلَمُ أنَّ هذَا الحُبَّ الَّذي تُحِبّونّا لَيسَ بِشَيءٍ صَنَعتُمُوهُ، ولكِنَّ اللّه‏َ صَنَعَهُ؛

امام باقر علیه السلام فرمود: من مى‏ دانم كه اين محبّت شما نسبت به ما چيزى نيست كه خود شما آن را ساخته باشيد، بلكه كار خداست.

المحاسن: ج1، ص246، ح457

3روزی که روزه اش معادل روزه تمام عمر است!

رسولُ اللّه ِ صلى الله عليه و آله: مَن صامَ ثلاثةَ أيّامٍ مِن كُلِّ شَهرٍ كانَ كَمَن صامَ الدَّهرَ كلّه؛ لأنَّ اللّه َ عَزَّ و جلَّ يقولُ: «مَنْ جاءَ بالحَسَنَةِ فلَهُ عَشْرُ أمْثالِها» .[الأنعام، 160]

پيامبر خدا صلى الله عليه و آله فرمود: هر كس در هر ماه، سه روز روزه بگيرد، مانند كسى است كه همه عمر روزه گرفته باشد؛ زيرا خداوند عزّ و جلّ مى فرمايد: «هر كه يک كار نيک كند ده برابر آن برايش منظور شود».

پيامبر صلى الله عليه و آله رسول الله پيامبر خدا پيامبر رحمت پيامبر خوبي ها پيامبر خاتم ختم رسل روزه روزه داری سه روز روزه 3 روز روزه روزه تمام عمر کار نیک ثواب اجر سوره انعام آیه 60 سوره انعام دعائم الاسلام
ارسال براي دوستان پرینت
دعائم الإسلام، 1/283

جمله ای جادویی برای گشودن گرفتاری ها

عَنِ الْباقِرِ عليه السلام قالَ: مَنْ صَبَرَ وَ اسْتـَرْجَعَ وَ حـَمِدَ اللّه َ عِنْدَ الْمُصيـبَةِ فَقَدْ رَضِىَ بِما صَنَعَ اللّه ُ، وَ وَقَعَ اَجْرُهُ عَلَى اللّه ِ وَ مَنْ لَمْ يَفْعَلْ ذلِكَ جَرى عَلَيْهِ الْقَضآءُ وَ هُوَ ذَميمٌ وَ اَحْبَطَ اللّه ُ اَجْـرَهُ.

امام باقر علیه السلام فرمود: كسى كه صبر كند، و كلمه استرجاع، يعنى (اِنّا لِلّهِ وَاِنّا اِلَيْهِ راجِعُونَ) بگويد و هنگام گرفتارى خدا را ستايش كند، پس او از كار خدا خشنود است و اجرش با خداست و كسى كه اين چنين نكند، سرنوشت او تغيير نمى كند و مذمّت مى شود و پاداش او هم از بين مى رود.

امام باقر علیه السلام صبر صبوری صابر استرجاع گرفتاری مشکلات ستایش پروردگار حمد و ستایش خشنودی خدا اجر پاداش تغییر سرنوشت مذمت بحارالانوار

بحارالانوار، 71/96

گناهی که مانع رسیدن روزی می شود!

قالَ ابُوعَبْدِاللّهِ عليه السلام: اِنَّ الرَّجُلَ لَيَكْذِبُ الْكَذِبَةَ فَيُحْرَمُ بِها صَلاةَ اللَّيْلِ، فَاِذا حُرِمَ بِها صَلاةَ اللَّيْلِ حُرِمَ بِها الرِّزْقَ.

امام صادق عليه السلام فرمود: مرد دروغ مى گويد پس بخاطر آن دروغگوئى از نماز شب محروم مى شود، هنگامى كه از نماز شب محروم شد بخاطر ترک آن از روزى هم محروم مى شود.

ویژگی‌های رمضان و آداب روزه داری

نوع مقاله: ویژه نامه ماه مبارک رمضان

چکیده
ماه مبارک رمضان ارزشمندترین مقطع زمانی در طول سال است که خداوند روزه گرفتن را بر مسلمین واجب نموده است و بر اساس احادیث نبوی هر عبادت در این ماه ثواب هفتصد برابر نسبت به سایر ماه‌ها دارد. اوج این عظمت را می‌توان در شب قدر مشاهده نمود که قرآن آن را برتر و بهتر از هزار ماه دانسته است، از این رو شناخت اهمیت و ارزش این ماه برای آمادگی روحی بسیار ضروری است، علاوه بر این عبادت سازنده و مؤثر در این ماه نیازمند دانستن احکام آن است تا فرد مسلمان با آگاهی از احکام فقهی و شرعی بتواند علاوه بر روزه گرفتن از برکات معنوی آن نیز بهره‌مند گردد.
این مقاله بر آن است تا ضمن بیان ویژگی‌ها و ارزش و قداست رمضان، به احکام روزه بپردازد و خواهران و برادران مسلمان را با آن آشنا نماید.
اصل مقاله

مقدمه

ماه مبارک رمضان سایه خیر و برکت. ماه نزول قرآن، ماه مغفرت و آمرزش، ماه جود و کرم، ماه بخشش و نیکوکاری، ماه ایثار و از خود گذشتگی، ماه جهاد و کوشش، ماه سعی و تلاش، ماه رحمت و سازندگی و ماه ضیافت الله است.

رمضان ماه تهذیب نفس، کسر شهوت، غلبه و چیره شدن بر نفس، ماه صبر و استقامت و بالاخره ماه خودسازی و اصلاح جامعه است. این ماه دانشگاه انسان‌سازی است؛ بله رمضان دانشگاه علمی و عملی، آموزشی و پرورشی و تربیتی و اصلاحی است.

تلاوت قرآن، حضور به موقع در نمازهای پرفیض جماعت، مشارکت در نمازهای تراویح و قیام، شرکت در کلاس‌های آموزشی ویژه رمضان، حضور در مجالس معنوی روح‌افزای مولودخوانی، تشکیل جلسات قرآن‌خوانی دوره‌ای در مساجد و مراکز دینی و منازل، از مهم‌ترین برنامه‌های رمضان است که شخص مسلمان خود را به درگاه احدیت مقرّب می‌سازد.

«مَن أدرَکَ رَمَضَانَ فَلَم یُغفَرلَهُ وَ مَاتَ أبعَدَهُ اللهُ فَقُل آمِین فَقُلتُ آمِین

کسی که رمضان را درک نماید و سبب آمرزش گناهانش نگردد، و از دنیا بدون استفاده از ماه مبارک رمضان برود، خداوند او را از رحمتش دور گرداند؛ جبریل گفت: بگو آمین، گفتم آمین».[1]

 بشارت به قدوم رمضان

رسول اکرم (ص)، اصحاب و یاران گرامی خود را به قدوم رمضان و آمدن آن بشارت می‌داد و می‌فرمودند: رمضان ماه پر خیر و برکت در راه است، خداوند متعال روزه‌داری این ماه را بر شما ای امت اسلام، فرض و واجب نموده، شبی در رمضان وجود دارد که ثواب و پاداش عبادت یک شب آن بهتر از ثواب و پاداش هزار ماه است، کسی که از ماه رمضان محروم گشت بی‌گمان از همه خوبی‌ها محروم گشته است».[2]

و نیز فرمودند: چون رمضان آید، دروازه‌های بهشت گشوده و دروازه‌های دوزخ بسته گردد و شیاطین به زنجیر کشیده می‌شوند».[3]

 رمضان، میدان مسابقه در اعمال نیک

پیامبر عظیم‌الشأن اسلام (ص) بهترین اسوه و الگو برای امت اسلامی است. آن حضرت (ص) بخشنده‌ترین انسان‌ها بود. راوی می‌گوید: رسول الله (ص) در ماه مبارک رمضان بر جود، کرم، احسان، نیکوکاری، بخشش و صله‌رحم خود می‌افزودند و جود و کرمش فراگیرتر از باد وزنده بود؛ و نیز در ماه مبارک رمضان قرآن را با جبرئیل (ع) مرور می‌کردند و در آخرین رمضان عمر شریفش دو بار قرآن کریم را با جبرئیل (ع) مرور کردند.[4]

مرور قرآن یعنی قرآن‌خوانی دوره‌ای که چند نفر با هم به ترتیب، قرآن می‌خوانند و دیگران استماع می‌کنند. خوشبختانه این شیوه قرآن‌خوانی هنوز در بسیاری از مساجد بلاد اسلامی پررنگ و به قوت خود باقی است هر چند در بعضی از مساجد کم رنگ و یا متأسفانه متروک شده است.

 رمضان باعث کفاره گناهان

رمضان مانند حج و عمره و نماز جمعه و جماعت سبب آمرزیده شدن گناهان می‌شود. در حدیث صحیح آمده است:

خواندن نمازهای پنج‌گانه با جماعت و حضور در نماز جمعه و عمره تا عمره آینده و رمضان تا رمضان آینده و... باعث کفاره گناهان کوچک انسان می‌گردد.[5] البته گناهان بزرگ با توبه نصوح بخشوده می‌گردد.

 ثواب روزه بی‌نهایت مضاعف

در حدیث قدسی[6] آمده است: تمام کردار بنی‌آدم چند برابر می‌گردد؛ هر حسنه‌ای بین ده تا هفتصد برابر پاداش داده می‌شود به جز روزه که بی‌نهایت مضاعف می‌گردد؛ چون روزه عبادت ویژه‌ای است که به خدا وابسته و تنها خداوند متعال از حالت روزه‌دار مطلع و آگاه است.[7] از این رو خداوند متعال فرموده است: روزه‌دار به خاطر رضایت من، آب و غذا را ترک کرده است، پس پاداش روزه‌اش به خود من بر می‌گردد، و بر حسب نیت پاک و اخلاص او، ثواب روزه‌اش بی‌نهایت مضاعف می‌گردد.[8]

در حدیث دیگری آمده: کسی که با انگیزه ایمانی و اخلاص عمل، رمضان را روزه بگیرد، گناهان گذشته او بخشوده می‌شود».[9]

 مضاعف شدن روزه بر چه اساسی است؟

روزه تنها ترک خوراک و آب نیست، بلکه روزه شرعی و حقیقی و قانونمند اسلامی همان روزه‌ای است که به اضافه ترک آب و غذا، یک انقلاب درونی که سازندگی دارد در شخص روزه‌دار ایجاد گردد و خود را از هر نوع آلودگی و گناه دور سازد و به عبارت دیگر روزه‌ای همراه با ترک غذا و آب از تمام گناهان، نافرمانی‌ها، آزارها و... دست بشوید و تمام اعضای او روزه‌دار باشد، چنین روزه‌ای مقبول درگاه حق‌تعالی قرار می‌گیرد، و ثواب بی‌نهایت برای روزه‌دار محقق می‌گردد.

در حدیث صحیح آمده است: آن کس که در هنگام روزه‌داری گفتار حق را رها کند و گواهی ظالمانه بدهد، روزه او مورد قبول درگاه حق‌تعالی قرار نگیرد و خداوند متعال هرجی برای او نمی‌بیند که خوراک و آب را رها کند، چرا که حقیقت روزه مقصود است نه نخوردن و نیاشامیدن.[10] بنابراین روزه حقیقی روزه‌ای است که بازدارنده و سازندگی داشته باشد و چنین روزه‌ای که سازندگی دارد، ثواب و پاداش بسیاری دارد.

 قداست رمضان

رمضان بهار عمر و بهترین فرصت مناسب برای اصلاح خود و جامعه اسلامی است که کلیه مکلفان به طور مشترک به عبادت روزه مشغول و برای کسب معنویات و جبران گذشته بسیج و هماهنگ می‌شوند، مسلمانی که نسبت به رمضان دید منفی داشته باشد و از برنامه‌های ویژه این ماه پر خیر و برکت فاصله بگیرد و حتی با کمال جرأت در انظار عمومی تظاهر به روزه‌خواری کند، مثل اینکه به زبان حال خود می‌گوید: ای ملت مسلمان من از شما جدا و بی‌زار گشته‌ام و با این شعار ننگین علیه خود اعلام جنایت و جرم می‌کند. این امر مستوجب تعزیر و عقوبت است. بر مسئولان لازم است که به طور جدی با چنین منکراتی مبارزه کنند و بر فرد‌فرد مسلمان واجب شرعی است که در ریشه‌کن کردن منکرات، حکومت اسلامی را یاری کنند.

 ویژگی‌های ماه مبارک رمضان

ماه مبارک رمضان ویژگی‌هایی دارد که به مهم‌ترین موارد آن اشاره می‌کنیم:

    از بین دوازده ماه سال تنها «رمضان» در قرآن کریم ذکر شده است.
    رمضان مختص امت اسلامی است.
    ثبوت هلال رمضان نسبت به روزه‌داری با یک شاهد عادل، ممکن است، در صورتی که برای ثبوت ماه‌های دیگر و یا ثبوت رمضان نسبت به غیر روزه حداقل دو شاهد عادل لازم است.
    مضاعف شدن ثواب روزه رمضان و هر روزه مستحب دیگر.
    استغفار فرشتگان برای روزه‌داران تا هنگام افطار.
    مستحب بودن نماز ویژه رمضان به نام نماز تراویح.
    گشوده شدن دروازه‌های بهشت و بسته شدن دروازه‌های دوزخ و به زنجیر کشیده‌شدن شیاطین در ماه رمضان.
    آراسته شدن بهشت و اعلام آمادگی آن برای پذیرایی از روزه‌داران هر ساله در ماه مبارک رمضان صورت می‌گیرد.
    وجود شب قدر در شب‌های رمضان.

10. وجوب پرداخت زکات فطر از خصایص و ویژگی‌های رمضان است.

 سنت‌های روزه

برای روزه‌دار سنت است موارد زیر را رعایت نماید:

    تناول غذای سحر و تأخیر در آن هر چند دیرتر باشد بهتر است تا میان سحری و اذان صبح فاصله زیاد نباشد که به خواب رود و از نماز جماعت صبح محروم گردد.
    تعجیل در افطار بعد از غروب کامل آفتاب.
    افطار کردن بر چند دانه رطب یا خرما.
    خواندن دعای افطار:

«اللّهُمَّ لَک صُمتُ وَ عَلَی رِزقِکَ أفطَرتُ، وَ بِکَ آمَنتُ وَ عَلَیکَ تَوَکَّلتُ ذَهَبَ الظَّمَأُ، وَ أبتلّتِ العُرُوقُ، وَ ثَبتَ الأجرُ ان شاءَ الله

خدایا برای تو روزه گرفتم و بر روزی تو افطار کردم و به تو ایمان آوردم و بر تو توکل کردم. تشنگی از بین رفت و رگ‌ها سیراب شد و به خواست خدا پاداش ثابت گردید».[11]

    پرهیز از چیزهایی که با اهداف روزه مغایرت دارد مانند:

غیبت، خبرچینی، سخن بیهوده و... زیرا این اعمال در همه حالت حرام است و شایسته نیست روزه‌دار ثواب عبادت روزه‌اش را با دروغ، غیبت، و... باطل و ناقص سازد.

    احسان و صدقه دادن به خویشاوندان مستحق، همسایگان، فقرا، مسکینان و...
    مشغولیت به کارهای نیک، دانش‌اندوزی، تلاوت قرآن، یاد خدا و صلوات بر پیامبر و آل اطهار و یاران برگزیده و راستینش.
    اعتکاف یا ماندن در مسجد به قصد طاعت و عبادت.

 آداب روزه

شخص مسلمان برای دست‌یابی بیشتر و بهتر به معنویات، لازم است که خود را کاملاً برای روزه‌داری آماده کند. با رعایت نکات زیر بهتر می‌توان این آمادگی را به دست آورد:

    آمادگی کامل برای روزه‌داری، یعنی به بهانه‌های مختلف مانند: تمارض، خود را به مریضی زدن و با اظهار کسالت و ناراحت خود را از نعمت‌های روزه‌داری محروم ننماید.
    احکام فقه و روزه را دقیقاً فرا گیرد و در کلاس‌های درس که در شب‌های رمضان تشکیل می‌گردد، شرکت نماید تا روش صحیح روزه‌داری را بداند و بدان عمل نماید.
    اعتکاف و حضور در نمازهای پنج‌گانه و شرکت در نماز تراویح و تلاوت قرآن و نماز قیام تا بهره‌های معنوی را کسب نماید.
    حلم و بردباری که از اهداف مهم روزه است را اخلاق خود سازد و با کسی درگیر نشود و ناسزا نگوید.
    اگر ناسزایی شنید، جواب نگوید، شایسته روزه‌دار نیست که بد را به بدی پاسخ دهد، بلکه بگوید: «من روزه‌ام».[12]
    افطاری را برای فقرا، در حد توانایی‌اش فراهم نماید. در حدیث است: «هر کس روزه‌داری را افطار دهد، مانند ثواب روزه او اجر دارد».[13]
    در نفقه دادن به خانواده، آسان گیرد و دست باز داشته باشد، به شرطی که جنبه اسراف نداشته باشد. تا همه مردم این ماه مبارک را به شادی و بی‌نیازی بگذرانند.

 برخی از احکام مهم روزه

    روزه رمضان رکن مهم مسلمانی است که منکر آن کافر و تارک آن فاسق و گناه‌کار است.
    روزه بر هر فرد مسلمان که توانایی بر روزه‌داری داشته باشد واجب و فرض عین است.
    روزه بر زن در حالت حیض و نفاس واجب نیست و در آن حالت روزه درست نیست و حرام است و بعد از رمضان در حالت پاکی قضای آن واجب است.
    حدوث حیض و نفاس، چنانکه در مفطرات روزه در بند 17 می‌آید، روزه را باطل می‌سازد.
    اگر به وسیله قرص ضد حاملگی که برای زن ضرر نداشته باشد و تجویز شود و حیض زن از موعد مقرر به تأخیر افتد، روزه گرفتن در چنین روزهایی که عادتش به تأخیر افتاده، واجب و درست است.
    روزه بر بیماری که قدرت روزه گرفتن را ندارد واجب نیست، اگر امید به بهبودی دارد، پس از شفا یافتن قضا می‌گیرد و اگر بیماری مزمن است و امید به بهبودی ندارد، باید در برابر هر روز فدیه «طعام به مسکین» دهد. (650 گرم برنج)
    مریضی که بیماری مزمن دارد و یا سالمندی که توانایی بر روزه گرفتن را ندارد در حکم برابرند، یعنی از روزه معاف شرعی‌اند و در اِزی هر روز فدیه می‌دهند.
    زن باردار و زن شیرده در حکم روزه چهار حالت دارند:

الف: هرگاه هیچ نوع زیانی در اثر روزه‌داری به ایشان و فرزندشان نرسد، لازم است روزه بگیرند و رخصتی در ترک روزه را ندارد.

ب: هرگاه زیان متوجه خود زن شود و جنین یا طفل زیان نبیند، حق افطار را دارد و قضا لازم می‌گردد.

ج: هرگاه در اثر روزه‌داری جنین یا طفل زیان ببیند، حق افطار دارد و علاوه بر قضا، فدیه نیز لازم می‌گردد.

د: هرگاه «مادر و فرزند» هر دو زیان ببینند، فقط قضا لازم می‌گردد و فدیه لازم نمی‌شود.

    مسافری که سفرش 16 فرسنگ[14] یا بیشتر باشد و سفر او برای معصیت نباشد، می‌تواند از رخصت فطر استفاده نماید، مشروط به اینکه پیش از اذان صبح، سفر خود را آغاز نموده باشد و با وجود این، روزه گرفتن بهتر است، مگر اینکه روزه او را بی‌تاب سازد، که در این صورت می‌تواند افطار نماید، و قضا لازم می‌گردد.

10. روزه بر کسی که تمام روز بی‌هوش باشد، یا بر شخص دیوانه واجب نیست.

11. اگر شخص بی‌هوش لحظه‌ای در روز به هوش آمد، روزه‌اش درست است.

12. اگر فرض شود، کسی تمام روز خواب رود و شب نیت روزه نموده باشد، روزه‌اش درست است.

13. روزه بر کودک نابالغ واجب نیست، ولی وظیفه والدین است که فرزندان خود را از سن هفت سالگی به روزه‌داری تشویق نمایند و چون احتمال بلوغ از سن نه سالگی است، لذا احتیاط آن است که کودکان را از سنّ هفت سالگی به روزه گرفتن عادت دهند.

14. رکن روزه دو تاست و یا به عبارت دیگر دو چیز در روزه واجب است:

الف: نیت.

ب: امساک و خودداری از مفطرات.

15. روش نیت: نیت به معنای عزم و اراده قلبی بر انجام دادن عبادت است و لفظ آن که مؤکّد نیت قلبی باشد عبارت است از: نیت کردم فردا روزه باشم، روزه ادای فرض ماه مبارک رمضان امسال برای خداوند بلند مرتبه.

16. امساک به معنای خودداری از تمام چیزهایی است که روزه را باطل می‌کند، از صبح صادق تا مغرب شرعی.

17. آنچه از مفطرات روزه می‌باشد و روزه را باطل می‌کنند عبارتند از:

17.1.        خوردن و آشامیدن و رسیدن هر ماده‌ای به جوف «خالی گاه» که ورود آن از راه‌های باز طبیعی بدن باشد، حتی استنشاق بخور و دود سیگار و...

17.2.       جماع و نزدیکی زناشویی.

17.3.       استمنا (خودارضایی: آوردن منی و شهوت به طریق مشروع و غیر مشروع).

17.4.       حدوث حیض، نفاس و زایمان.

17.5.       جنون و دیوانگی.

17.6.       بی‌هوشی مطلق تمام روز که لحظه‌ای به هوش نیاید.

17.7.       استفراغ به عمد.

17.8.       سرم و آمپولی که رفع تشنگی و گرسنگی نماید.

17.9.       حُقنه و اماله (شیاف گذاشتن) روزه را باطل می‌کند.

17.10.  معاینه زنان از مفطرات روزه است. خلاصه هر چه از منافذ باز بدن وارد جوف (توخالی) گردد روزه را باطل می‌کند.

18. آنچه روزه را باطل نمی‌کند به شرح زیر می‌باشد:

18.1.        استحمام و زیر آب رفتن به شرطی که آب از منافذ طبیعی بدن وارد «جوف» نشود.

18.2.       استعمال سرمه در چشم و یا قطره چکانیدن و پماد چشمی.

18.3.       تزریق سوزن و آمپول در رگ یا در عضله برای علاج و درمان.

18.4.       خوردن و آشامیدن به طریق فراموشی، مشروط بر اینکه به محض متوجه شدن دست بردارد و لقمه را فرو نبرد.

18.5.       چیره شدن استفراغ.

18.6.       استعمال حنا بر دست یا پا و یا روغن مالی پوست بدن.

18.7.       ورود گرد و غبار یا پشه که بدون قصد و اختیار وارد حلق روزه‌دار گردد.

18.8.       احتلام (جنب شدن) در حالت خواب در روز رمضان. اما خود را محتلم ساختن روزه را باطل می‌کند.

18.9.       موکول کردن غسل جنابت که در شب واجب شده، به بعد از اذان صبح؛ هر چند بهتر است پیش از اذان صبح غسل نماید.

18.10.  استفاده از اسپری برای بیمارانی که تنگی نفس دارند، چون ضرورت است روزه را باطل نمی‌کند. (توضیح: اگر روزه گرفتن برای بیماری خطرناک باشد آن فرد بیمار از روزه گرفتن معاف شرعی است و باید به جای هر روز فدیه بدهد).

19. کفاره روزه: مردی که روزه خود را به وسیله جماع عمدی باطل ساخت، علاوه بر گنه‌کاری، امساک بقیه روز و قضای آن، کفاره نیز بر او لازم می‌گردد. کفاره به ترتیب زیر است:

الف: آزاد کردن برده مسلمان.

ب: در صورت نیافتن برده، دو ماه پی‌در‌پی روزه گرفتن.

ج: در صورت عدم توانایی روزه گرفتن دو ماه پی‌در‌پی، شصت مسکین غذا دادن، هر مسکین یک مدّ. (650 گرم برنج)

20. فدیه روزه: فدیه به معنای اطعام مسکین است و در برابر هر روز یک مد طعام واجب می‌گردد.

21. فدیه بر سه قسم است:

21.1.        فدیه که موجب اسقاط قضا می‌گردد.

21.2.       فدیه که موجب اسقاط قضا نمی‌گردد.

21.3.       فدیه تأخیر قضای روزه.

22. فدیه‌ای که قضای روزه را ساقط می‌کند، شامل دو دسته می‌شود:

الف: کسانی که بیماری مزمن دارند.

ب: سالمندان ناتوان.

این دو گروه در اِزی هر روز فدیه می‌دهند و روزه‌شان قضا ندارد.

23. فدیه‌ای که قضای روزه را ساقط نمی‌کند شامل سه گروه می‌شود:

الف: زن باردار که به خاطر ترس از جنین روزه نگرفته است.

ب: زن شیرده که به خاطر ترس از فرزند شیرخوار روزه نگرفته است.

ج: نجات دهنده‌ای که غریقی را نجات داده و موجب شکسته شدن روزه‌اش شده ‌است. در هر سه مورد علاوه بر قضای روزه، فدیه نیز لازم می‌گردد.

24. فدیه تأخیر قضا، مخصوص کسانی است که در قضای روزه سستی کرده‌اند و سال یا سال‌هایی بر آن گذشته است؛ و به تعداد سال‌ها برای هر روز یک فدیه لازم می‌گردد، مثلاً اگر پنج روز قضا دارد و یک سال بر آن گذشته است، پنج مدّ فدیه لازم است و اگر دو سال گذشته است، برای پنج روز، ده فدیه لازم است.

تذکر: فدیه لازم، حتماً باید قوت غالب (برنج) باشد و به هیچ وجه جایز نیست که شخص قیمت فدیه و یا فطریه خود را به مستحق پرداخت کند، مگر این که قیمت آن‌ها را به عاملان توزیع، تسلیم نماید تا به وکالت از او قوت غالب را خریداری و توزیع نمایند، خداوند می‌فرماید:

«وَ عَلَى الَّذینَ یُطیقُونَهُ فِدْیَةٌ طَعامُ مِسْکین

و بر کسانی که توانایی روزه گرفتن ندارند، غذا دادن هر مسکین لازم است».[15]

و طعام شامل قوت و غذای غالب مردم است. والله اعلم.

 روزه‌های حرام

    روزه روز شک، سی‌ام شعبان که صحبت از دیدن هلال رمضان می‌شود، اما به ثبوت شرعی نرسیده است.
    روز عید فطر.
    روز عید قربان.
    سه روز «ایام التشریق» 11، 12و 13 حج.
    زن در حالت حیض و نفاس.
    روزه‌داری بیماری که روزه گرفتن برایش خطر جانی دارد و منجر به مرگ یا شدت بیماری‌اش می‌گردد.

 زکات فطر و احکام آن

زکات فطر یا فطریه از ویژگی‌های ماه مبارک رمضان است. به مناسبت پایان ماه روزه و به شکرانه توفیق عبادات و طاعات خدای متعال در ماه ضیافت‌الله که نعمتی است بسیار بزرگ و ارزشمند و نیز برای همدردی با فقرا و مسکینان در روز عید، این واجب اسلامی (دینی) مشروع گشته تا کمکی به مستمندان و نیازمندان باشد و سبب طهارت و پاکیزگی روزه‌دار گردد.

 مهم‌ترین مسائل و احکام فطریه

    تعریف زکات فطر: زکات فطر، صدقه فطر، فطریه، زکات فِطرَت، سر روزه، سر فطره، نام‌های مختلفی است که مفهوم واحدی دارند و آن عبارت است از: مقدار معین از قوت (غذای) غالب شهر به عنوان واجب شرعی که به مستحق داده می‌شود.
    زکات فطر یا صدقه فطر و فطریه و یا... به عید سعید فطر نسبت داده شده است، زیرا که هم‌زمان با غروب آفتاب واجب می‌گردد.
    زکات فِطرَت، به فطرت و سرشت مسلمان نسبت داده شده است، چون هر مسلمان زکات سرانه را می‌پردازد.
    زکات فطر در سال دوم هجری واجب و مشروع گردید.
    دلیل وجوب صدقه فطر، اجماع عملی مسلمانان با استناد به روایت‌های متعدد است که دلالت بر وجوب آن دارند.
    فلسفه و حکمت عملی پرداخت زکات فطر، طهارت و پاکیزگی روزه‌دار است که نقصان روزه را جبران می‌کند، همانند سجده سهو که نقصان نماز را جبران می‌کند.
    فلسفه اجتماعی زکات فطر، تعاون و همکاری در تأمین غذای بینوایان در روز عید و رمز فراموش نکردن فقرا و نیازمندان است که به شکل عمومی و تکلیف شرعی واجب گشته است.
    وقت وجوب زکات فطر، غروب آفتاب شب عید است.
    کسی که بعد از غروب آفتاب شب عید فوت کند، زکات فطرش واجب است.

10. نوزادی که قبل از غروب آفتاب شب عید به دنیا آید، فطریه‌اش لازم است.

11. جنین در شکم مادر، فطریه ندارد مگر از باب استحسان نظر به فتوای حضرت عثمان‌بن‌عفان رضی‌الله‌عنه.

12. نوزاد پس از غروب آفتاب شب عید، فطریه ندارد.

13. وقت ادای سر فطره، پیش از رفتن به میعادگاه عید برای مراسم نماز عید می‌باشد و بعد از نماز عید تا غروب آفتاب روز عید ادا ولکن مکروه می‌باشد. حتی‌الامکان قبل از نماز عید بین فقرا پخش گردد.

14. تأخیر در پرداخت فطریه از روز عید حرام و به قضا می‌افتد.

15. وقت وجوب فطریه، شب عید فطر می‌باشد، ولیکن مانعی نیست که چند روز قبل از عید به مصرف مستحقان رسانیده شود، البته با شرایطی که فقها بیان کرده‌اند.

16. از آن‌جا که زکات فطر، زکات سرانه است، بر عموم مسلمانان (مرد، زن، پیر، جوان، بالغ، نابالغ، نوزاد، آزاد، برده، غنی، فقیر، مسکین) واجب است.

17. فقیر از دادن زکات فطر معاف است، که غذای شب و روز عید را نداشته باشد.

18. فقیری که غذای شب و روز عید را ندارد، در صورتی که با گرفتن فطریه غنی شود، واجب است زکات فطر خود را ادا کند.

19. زکات فطر، از آن جا که زکات سرانه است، نصابی ندارد بلکه معیار در توانایی پرداخت آن، اضافه بر نیاز بودن غذای شب و روز عید است.

20. هر شخصی وظیفه دارد فطریه خود و کلیه افراد تحت سرپرست خود را که مخارج روزانه آن‌ها به طریق شرعی بر او واجب است بپردازد، مانند: زن، فرزندان و...

21. اگر سرپرست خانواده‌ای نتواند زکات فطر تمام اعضای خانواده‌اش را بدهد، از مقداری که دارد، به ترتیب اولویتی که ذکر می‌شود فطریه آنان را می‌پردازد: خودش، زنش، کوچک‌ترین فرزندش، پدرش، مادرش و سپس فرزندان بزرگ‌تر تا هر جا که برسد. حتی اگر کم‌تر از صاع (2 کیلو و نیم) داشته باشد، همان اندازه را به جای فطریه خودش می‌دهد.

22. فطریه زن مطلقه به طلاق رجعی (یک طلاقه و دو طلاقه) و یا مطلقه به طلاق بائن (سه طلاقه) که حامله باشد بر شوهر واجب است، چون نفقه ایشان در زمان عِدّه بر طلاق دهنده می‌باشد.

23. فطریه مهمانان شب و روز عید بر صاحب‌خانه نیست، هم‌چنین فطریه کسانی که در طول ماه مبارک رمضان در منزل کسی زندگی می‌کنند، با این که غذای سحر و افطاری نیز تناول می‌کنند، مگر از باب فضیلت و احسان.

24. مقدار واجب فطریه برای هر فرد، یک صاع نبوی است و آن پیمانه‌ای است که در وزن معادل سه چارک محلی، یعنی 2500 گرم (2 کیلو و نیم) از قوت غالب شهر یعنی برنج می‌باشد.

25. قوت غالب باید از دانه سالم و بی‌عیب باشد، پس برنج کرم زده و یا شکسته و خورده شده یا آرد برنج هر چند به مصرف می‌رسد جایز نیست.

26. فطریه باید به کسانی که مستحق زکات هستند داده شود و دقت گردد بر اساس نیاز نیازمندان اولویت‌بندی شود.

27. فطریه هر کدام از اعضای خانواده را با نیت جدا کرده و سپس همه را با هم مخلوط کرده و بین مستحقان تقسیم نمایید.

28. افرادی که نیتشان معتبر است مانند عاقل، بالغ و بچه ممیز خودشان نیت فطریه را می‌کنند و افرادی که نیتشان معتبر نیست مانند خردسال و دیوانه، ولی و سرپرست آنان نیت می‌کند.

29. انتقال فطریه از شهری به شهر دیگر با وجود مستحقان جایز نمی‌باشد.

30. پرداخت قیمت فطریه، یعنی به جای قوت غالب، پرداخت نقد و یا جنس دیگر، در مذهب امام شافعی (رحمةالله) و همچنین در مذهب امام مالک و امام احمدبن‌حنبل (رحمهماالله) جایز نمی‌باشد.

31. اگر مؤسسه یا افرادی متعهد گردند که فطریه مردم را به طریق عادلانه و کارشناسی شده جمع‌آوری نمایند و سپس بر اساس مقررات فقهی اقدام به خرید قوت غالب شهر نمایند و وکالت در خرید قوت و توزیع آن داشته باشند، بلامانع می‌باشد.

ویژه نامه سایت در ماه مبارک رمضان  -  ویژه موبایل در رمضان  -  احادیث ویژه رمضان - اوقات شرعی

ویژه نامه صوتی و تصویری ماه مبارک رمضان

ویژه نامه صوتی و تصویری ماه مبارک رمضان

جدیدترین مدل تزیین سفره افطار 93

تزیین نون و پنیر برای سفره افطار

سفره ی افطار را رنگین کنید

زمان پخش سریال های ماه رمضان
دسته : سینما و تلویزیون، ماه مح

امسال نیز به سنت هر ساله شبکه‌های مختلف تلویزیون با سریال‌های گوناگون به استقبال ماه مبارک رمضان می‌روند.
امسال به روال سال‌های گذشته صداوسیما سریال‌های متنوعی برای پخش در نظر گرفته و علی‌رغم تاکید رئیس سازمان مبنی بر اینکه امسال همه شبکه‌ها سریال پخش نخواهند کرد، باز هم جدول پخش شبکه‌های اصلی با پخش سریال‌های پیاپی پر شده است.
در ادامه این گزارش جزئیات سریال‌هایی که برای ماه مبارک رمضان سال ۹۳ در نظر گرفته شده را می‌خوانیم:
**شبکه یک: مدینه
مجموعه تلویزیونی «مدینه» به کارگردانی سیروس مقدم ساخته می‌شود.
تصویربرداری سریال مدینه که درباره زندگی زنی به نام مدینه است، روز اول اردیبهشت با حضور مدیران شبکه یک، مشاور امور زنان و خانواده تلویزیون و دو مادر شهید آغاز شد. به گفته مقدم، بزودی چند بازیگر جدید نیز به جمع بازیگران این سریال اضافه خواهد شد.
در این سریال پریوش نظریه نقش مدینه را بازی می‌کند و آتیلا پسیانی در نقش جهان ظاهر می‌شود.
مهدی سلطانی نقش عبدی، بهزاد فراهانی نقش بلبل، مجید صالحی نقش عزیز، شبنم مقدمی نقش روحی، رضا رویگری نقش شهرام، مهرداد صدیقیان نقش بهمن، مهرداد ضیایی نقش خسرو، مریم بوبانی نقش طاهره و آناهیتا افشار نقش هانیه را برعهده دارند.
شیوا ابراهیمی، حسن سلطانیان، بهنوش صادقی، لیندا کیانی، داریوش سلیمی، علی صالحی، نوید خداشناس، شیوا خسرومهر، امیر حیدرزاده، علیرضا مهران و کریم قربانی نیز از دیگر بازیگران این سریال هستند. تصویربرداری این سریال از خانه اعظم و عبدی که بهنوش صادقی و مهدی سلطانی نقش آنها را ایفا می‌کنند، آغاز شده است. اعظم همسر سابق جهان است و دردسرهایی برای مدینه ایجاد می‌کند.
سریال تلویزیونی مدینه درباره زنی به نام مدینه است که پس از فوت همسرش جهان می‌خواهد به همراه پسر خوانده‌اش کارخانه جهان را به بهترین شکل ممکن اداره کند، اما همسر اول جهان مانع جدی اوست. این سریال در ۳۰ قسمت به سفارش گروه فیلم و سریال شبکه یک آماده می‌شود و قرار است در ایام ماه رمضان هر شب ساعت ۲۲ از شبکه یک پخش شود. سعید نعمت‌الله فیلمنامه این سریال را نوشته است.
**شبکه دو: فاخته
سریال «فاخته» کاری از گروه کودک و خردسال شبکه دو سیما است که در ۳۳ قسمت ۳۰ دقیقه‌ای برای پخش در ماه مبارک رمضان در حال تولید است.
فیلمنامه این سریال که علی اکبر محلوجیان آن را می‌نویسد، درباره دختری از یک خانواده فرهیخته است که درست اول ماه رمضان به سن تکلیف رسیده و تمام اعمال دینی بر او واجب می‌شود.
این سریال با بازی ثریا قاسمی (مادربزرگ)، عبدالرضا اکبری (پدر خانواده)، کمند امیرسلیمانی (مادر خانواده)، فرخ نعمتی (پدربزرگ)، شهرام عبدلی (عمو)، رحیم نوروزی، متین ستوده (دختر بزرگ خانواده)، نگین معتضدی (زن عمو) و هنرمند خردسال سپیده کاشانی در نقش اصلی و دختر کوچک خانواده روی آنتن شبکه دو سیما خواهد رفت.
از دیگر عوامل این سریال می‌توان به محسن حسن‌پور دستیار اول کارگردان و برنامه‌ریز، پژمان شفیع‌پور دستیار دوم کارگردان، مرتضی قیدی مدیر تصویربرداری، سامان شهامت صدابردار، جلال موسوی طراح گریم، مهدی دیلم صالحی صحنه، سیدرضا حسینی مدیر تولید، آزاده قچاق پست پروداکشن و آرش سلطانی عکاس اشاره کرد.
مجموعه تلویزیونی «فاخته» برای پیش از اذان مغرب و افطار در نظر گرفته شده و ساعت ۱۸ برای پخش آن پیش بینی شده است.
**شبکه سه: هفت سنگ
مجموعه تلویزیونی «هفت سنگ» به تهیه‌کنندگی مجید مولایی و کارگردانی علیرضا بذرافشان در ۳۰ قسمت ۴۵ دقیقه ای، داستان سه زوج از گروه‌های سنی مختلف را در بر می‌گیرد و درباره سه خانواده است که کنار یکدیگر زندگی می‌کنند. داستان‌های متفاوتی با یک مضمون مشترک در هر قسمت مطرح می‌شود که این سداستان سرانجام به یک برآیند می‌رسند.
این مجموعه تلویزیونی که در قالب طنز ساخته شده، اولین سریالی است که بلافاصله پس از اذان مغرب به روی آنتن می‌رود.
علیرضا بذرافشان، سارا خسرو آبادی، حسین تراب نژاد و فروغ فروهیده نیز گروه نویسندگان این مجموعه را تشکیل می دهند.
مهدی سلطانی سروستانی، بهنام تشکر، الهام پاوه نژاد، سعید پورحسینی، شبنم مقدمی، فرناز رهنما و عزت ا.. مهرآوران بازیگران اصلی این مجموعه هستند.
مهدی سلطانی ماه مبارک رمضان سال گذشته نیز در نقش اردلان سریال مادرانه حضور داشت اما امسال با شخصیتی متفاوت و شیرین در سریال هفت سنگ ایفای نقش کرده است. یکی از نکات قابل توجه دیگر حضور مهدی سلطانی به صورت هم زمان در سریال مدینه به کارگردانی سیروس مقدم است.
**شبکه تهران: شاید برای شما هم اتفاق بیافتد
مجموعه تلویزیونی «شاید برای شما هم اتفاق بیافتد» چند سالی است که به صورت اپیزودیک ساخته می‌شود و در مناسبت‌های گوناگون نظیر ماه مبارک رمضان به روی آنتن می‌رود.
این مجموعه در هر قسمت موضوعی اخلاقی را دستمایه خود قرار می‌دهد و در هر قسمت نیز ماجرای مجزایی را دنبال می‌کند.
این سریال در ماه مبارک رمضان هر شب ساعت ۲۳ از شبکه تهران پخش خواهد شد و تکرار آن نیز روز بعد ساعت ۱۹ خواهد بود.
**شبکه قرآن: صاحبدلان
سریال صاحبدلان مجموعه‌ای تکراری است که پیش از این و برای اولین بار در سال ۸۵ از شبکه یک سیما پخش شد.
این مجموعه به کارگردانی محمدحسین لطیفی ساخته شده و در زمان پخش خود نیز با موفقیت بسیاری روبرو شد. علی رغم اینکه پس از آن این سریال به دفعات مختلف و از شبکه‌های مختلف پخش شده، اما این بار شبکه قرآن و معارف سیما تصمیم گرفته صاحبدلان را هر روز ساعت ۱۴:۳۰ به روی آنتن ببرد.
در این سریال حسین محجوب، محمد کاسبی، ثریا قاسمی، پوریا پورسرخ، باران کوثری و … ایفای نقش کرده‌اند.
ماجرای این سریال درباره زندگی دو برادر به نام خلیل و جلیل را دنبال می‌کند که در انتخاب مسیر زندگی خود راه‌هایی کاملا جدا از هم را پیش گرفته‌اند اما اتفاق‌هایی این دو را دوباره سر راه هم قرار می‌دهد…
**شبکه آی فیلم: پایتخت ۳ و زیرزمین
سری سوم از سریال «پایتخت» به کارگردانی سیروس مقدم که نوروز ۹۳ از شبکه اول سیما به روی آنتن رفت، اکنون قرار است از شب اول ماه مبارک رمضان جایگزین سریال در حال پخش «مثل یک کابوس» در شبکه آی‌فیلم شود.
همچنین «زیرزمین» به کارگردانی علیرضا افخمی از دیگر سریال‌های ماه رمضانی سال ۸۵ تلویزیون است که قرار است از شب اول ماه مبارک رمضان هر شب از آی‌فیلم پخش شود.
«زیرزمین» به تهیه‌کنندگی بهروز مفید محصول شبکه سه سیما بود که بازیگرانی چون فتحعلی اویسی‌، ابوالفضل پورعرب‌، مهتاج نجومی‌، سروش صحت، رضا توکلی‌، بهاره رهنما‌، مهران رجبی و … در این مجموعه‌ طنز حضور داشتند.
**شبکه تماشا: جمعی از سریال‌های تکراری
شبکه تماشا نیز به طور مستقل در حال پخش سریال‌های تکراری تلویزیون است و برای ماه مبارک رمضان نیز برنامه‌ریزی‌هایی انجام داده است که هنوز اسامی نهایی این سریال‌ها مشخص نشده است.

3 ویژه‌برنامه افطار سهم رمضان 93 تلویزیون

برنامه‌های «ماه عسل»، «شهر باران» و «ضیافت» از جمله ویژه برنامه‌های افطار تلویزیون در ماه مبارک رمضان است.
گروه سینما و تلویزیون، برنامه‌های «ماه عسل»، «شهر باران» و «ضیافت» از جمله ویژه برنامه‌های افطار تلویزیون در ماه مبارک رمضان است.
به گزارش بولتن نیوز، «شهر باران» ویژه برنامه شبکه یک سیما در ماه مبارک رمضان است که هر روز ساعاتی پیش از اذان مغرب با اجرای داریوش کاردان از شبکه یک سیما پخش خواهد شد.
3 ویژه‌برنامه افطار سهم رمضان 93 تلویزیون
این برنامه شامل دو بخش مهمان است. اول خانواده مهمان اصلی و دوم مهمان اصلی. پخش سخنرانی کوتاه از حجت الاسلام دکتر رفیعی و استفاده از سخنان مرحوم حجت الاسلام کافی از بخش‌های دیگر این ویژه برنامه است.
همچنین در برنامه «شهر باران» مسابقه تلفنی «دستان بهشت» با موضوعات متنوع معارفی روانه آنتن می‌شود.
ویژه برنامه «ماه عسل» با اجرای احسان علیخانی ویژه برنامه دیگری است که در مدت زمان ۷۰ دقیقه پیش از اذان مغرب از شبکه سه سیما روی آنتن می‌رود. این برنامه در طول زمان پخش خود طی سال‌های گذشته مخاطبان بسیاری را به خود جذب کرده است.
«ضیافت» عنوان برنامه ویژه افطار در شبکه قرآن سیما است. برنامه «ضیافت» نیز ویژه برنامه افطار شبکه قرآن و معارف سیماست که بر اساس شناخت بهتر از سیره ۳۰ نفر از مراجع سلف و همینطور کارشناسان قرآنی شکل گرفته است. در این برنامه از فرزندان و بازماندگان این بزرگان دعوت شده و با آنها گفتگو خواهد شد.
مجریان اصلی این برنامه سید وحید مرتضوی و کتایون درویشی هستند.
این برنامه به زندگی و شخصیت بزرگانی نظیر آیت الله بهجت، آیت الله فاضل، آیت الله تبریزی، آیت الله اراکی، آیت الله گلپایگانی، آیت الله صافی، آیت الله بروجردی، آیت الله حائری، آیت الله بهاالدینی، آیت الله مجتهدی، آیت الله تهرانی، علامه طباطبایی، علامه جعفری، علامه امینی، آیت الله خوانساری، شیخ عباس قمی، علامه مجلسی، بانو امین و ... می‌پردازد.